Dobór Silnika / Porady Porady w doborze i użytkowaniu silników elektrycznych zaburtowych. Właściwy dobór silnika do łodzi: Wiele dystrybutorów podaje parametry wagowe łodzi jakie silnik jest w stanie popchnąć, jest to tylko jeden z parametrów ale nie do końca odzwierciedla nam potrzeby. Zdarza się że producenci prześcigają się pod tym względem i podają zawyżone dane, teoretycznie zgodne z prawdą, do czego zmierzam? Przykład: Jacht 8m dł. / 2,5m szer. / waga 3,5t / woda spokojna bez uciągu / pogoda bezwietrzna / silnik 30Lbs, ktoś kto pływa na takim silniku to wie że nie ma to sensu i ma rację, Ale! taki silnik jest w stanie rozpędzić tą łódź do 4km/h, oczywiście nie od razu. Ta sama łódź na silniku 55Lbs popłynie 5km/h, i to także nie jest właściwy wybór, nie chodzi o to żeby przesunąć łódź na spokojnej wodzie. Chodzi o to by łódź rozpędzić w krótkim czasie do jej maksymalnej prędkości, jest to ważne ponieważ chodzi o manewrowość i bezpieczeństwo!!! Mały silnik z dużą łodzią w czasie nagłej zmiany pogody to koniec manewrowości a prędkość spada praktycznie do zera. A pamiętajmy że na wodzie opory rosną względem prędkości do sześcianu. Co to oznacza w praktyce?. Przykład: Łódź 4m dł. aluminium / silnik 0,7KM uzyskuje prędkość 5,5km/h, ta sama łódź z silnikiem 6KM daje prędkość tylko 10,5km/h. Niektóre sklepy podają absurdalne parametry prędkości jakie ich silniki uzyskują, jest to następny parametr do skuszenia klienta, albo raczej wielkie oszustwo. Praktyka jaką nabyliśmy w trakcie wielu lat użytkowania, testowania i serwisowania silników odsłoniła nam wiele nowych zagadnień i odpowiedzi. Dobór silnika elektrycznego zacznijmy od tego jaką posiadamy łódź lub jaką będziemy wypożyczać. Ważniejszym parametrem od wagi jest szerokość łodzi, długość, zbiorniki po jakich pływamy (spokojne, wzburzone, rzeki). Dlaczego szerokość? A dlatego że ona robi największy opór! Przykład łódź 4m o szerokości 1,5m i kajak 4m o szerokości 80cm obciążenie 2os. Odpowiedź oczywista że kajak robi mniejsze opory. Wybór na wody spokojne i wzburzone: lbs. 130cm - 30Lbs. 135cm - 35Lbs. 140cm - 40Lbs 145cm - 45Lbs. 150cm - 50Lbs. 155cm - 55Lbs 160cm - 60Lbs 180cm i więcej pomyśl o silniku 24VPrzy rzekach na których jest mały uciąg prądu wody (spokojne rzeki) należy do parametrów dodać 10Lbs, przy większym uciągu nawet 30Lbs. W jachtach do manewrowania w porcie i spływaniu do portu na flaucie sprawdza się silnik 55Lbs przy szerokości jachtu do 2,5m. Jeszcze jedna uwaga, nie ma silnika 12V który byłby za duży do małej łódki dwu osobowej! O co chodzi? Mianowicie silnik 12V 60Lbs jest odpowiednikiem silnika spalinowego o mocy około 1KM, (na małej łódce), nawet małe łódki są przystosowane do silników o mocy 3,5KM, tak więc nie ma obawy że przesadziliśmy. Lepiej mieć zapas, nie pierwszy przypadek idealnie dopasowanego silnika do małej łódki, następnie wyjazd na wczasy, idziemy do wypożyczalni i zdziwienie! łódka jest duża 5,2m, a tu jeszcze wieje, oczywiście jakoś to płynie ale już nie wypuszczamy się tak daleko jak zaplanowaliśmy. Natomiast nie przesadzajmy znowu z doborem silnika do bardzo małego pontonu do pływania przy brzegu z dziećmi, tam naprawdę wystarczy silnik 20Lbs., to jest zabawa, zalety - to mały pobór prądu, mały akumulator i tania ładowarka. Rekreacja a wędkarstwo, pamiętajmy że pływanie rekreacyjne w zasadzie dobywa się w bardzo ładne pogody, mało kiedy wieje i woda jest spokojna, na tą okoliczność możemy wybrać silnik mniejszy o jeden stopień. Wędkarstwo to Hobby i fanatyzm :) jak wędkarz ma chęć a ryba bierze to może być pogoda beznadziejna a my i tak się wybierzemy na wodę, nawet jak pogoda była ładna i nagle się zmienia i ryba zaczyna żerować to w zasadzie łowimy do skutku i bywa że powroty są bardzo trudne bo już mocno wieje i pada, i wtedy musimy mieć mocny silnik do powrotu, w takich przypadkach należy uwzględnić silnik o jedną działkę większy. Przykładowa tabela doboru silnika do łodzi i pontonu: Proszę pamiętać każda łódź różni się od drugiej, jedna będzie miała większe opory a druga mniejsze. Prędkości uzyskiwane na silnikach 12V, chodzi o prędkości realne przy dobrych łodziach, to mniej więcej około 6km/h do 7,5km/h przy prawidłowym doborze silnika do łodzi. W razie dodatkowych pytań dzwoń pod numer 699-126-373 Pn – So od 8:00 do 20:00 zawsze służę pomocą a przy okazji mile widziane wasze spostrzeżenia. W różnych opisach można się spotkać z podawaniem mocy silnika KM - Koń Mechaniczny lub HP - Koń Parowy, w większości opisów nie ma to nic wspólnego z mocą silnika, jest to tylko nazwa. Są sprzedawcy co oszukują klientów i podają ten parametr (KM, HP) jako moc silnika nie podając watów ani uciągu (Lbs, Kg) tak by klient nie mógł tego poddać weryfikacji. Jak to sprawdzić? 1KM = 735W 1HP = 746W 1000W = 1,3596KM lub 1,341HP Opisy silnika podają że silnik 1560W ma moc 5HP, jest to bzdura! silnik ma moc 2,09HP Teoretycznie taki silnik może się zachowywać podobnie do silnika 5HP, ale tylko na małej łodzi i w pewnych warunkach pogodowych, lecz jest to porównanie złudne i wprowadzające w błąd każdego, kto chce dokonać prawidłowo wyboru silnika. Chodzi o to że na wodzie opory w względem prędkości rosną do sześcianu, i dzieje się tak że silnik o mocy 1200W rozpędza łódź do 9km/h a silnik o mocy 6000W rozpędza tylko do 11km/h. Ktoś powie to po co takie moce silników? Są potrzebne dla dużych jednostek, przy których silnik 1200W będzie bardzo słaby, i łódź będzie ledwo płynąć 4km/h a powinna 7km/h czy 9km/h. Nie dajmy się zwieść i oszukać, nie masz pewności co do wyboru, chcesz porady to dzwoń 699-126-373 Są łódki które przy silniku spalinowym 3,5KM wchodzą w ślizg i można uzyskać prędkość nawet 18km/h a zamontowany elektryczny silnik 8,1KM rozpędza tą samą łódkę tylko do 12km/h, zapytacie o co chodzi? Odpowiedź jest prosta, silnik 3,5KM spalinowy ma wagę około 14kg a silnik elektryczny 8,1KM ma wagę 25kg dodatkowo do elektrycznego silnika o tej mocy musimy zastosować 4szt. baterii 12V 240Ah a waga jednej to 63kg, w porównaniu do silnika spalinowego waga łodzi wzrosła ponad 260kg. tym samym łódź ma większe zanurzenie i opory w wodzie. Łódź z silnikiem elektrycznym dostaje takie obciążenie że silnik nie ma mocy wprowadzić tej łódki w ślizg! można by użyć większej mocy silnika elektrycznego ale znowu pociąga to za sobą użycie większych akumulatorów o większej masie i koło się zamyka. Montaż silnika na łodzi: Silnik posiada mocowanie (mocowanie do pawęży), nakładamy to mocowanie na pawęż łodzi, mocowanie posada śruby z motylkami, dokręcamy je z wyczuciem, to znaczy – na tyle mocno by silnik nie bujał się na boki ale nie za mocno by mocowanie nie pękło, mocowanie przeważnie jest wykonane z tworzywa, kompozytu lub stopu metali. Czasami zdarza się że pawęż łodzi jest wykonana ze stali nierdzewnej czy aluminium, na takiej powierzchni silnik się ślizga i trudno go zablokować, można temu zaradzić nakładając na pawęź kawałek gumy np. ze starej dętki. Takie rozwiązanie sprawdza się także do wyciszenia pracy silnika, w niektórych łodziach pawęż jest źle wykonana i bardzo przenosi dźwięk pracy silnika na całą łódź co jest denerwujące. Spotkałem się z łodziami które posiadają pawęż krzywą w kształcie klina, w takim przypadku jest większy problem, ponieważ silnik mimo przykręcenia wysunie nam się z tego klina i może wpaść do wody, jeśli mamy taką możliwość to wyprostujmy tą krzywiznę za pomocą deseczki ze sklejki i podkładki (listewki, patyka), tak by płaszczyzny pawęży były równoległe. Następnie ustalamy głębokość silnika, górna końcówka śruby powinna być minimum dwa centymetry pod linią dna łodzi, ale żeby w trakcie pracy silnika śruba nie zaciągała powietrza z powierzchni wody. Po nastawieniu prawidłowej odległości zablokujmy śrubę na blokadzie głębokości. Następnie ustawiamy kąt natarcia sinika, kolumna silnika wobec wody powinna być pod kątem 90 stopni, jest to ważne, ustawienie złego kąta wpływa na straty (mniejsza prędkość, większe zużycie prądu). Następnie zwróćmy uwagę na sposób użytkowania - sterowania prędkościami / biegami lub obsługą silników z płynną regulacją (maximizerem). Na początek przyjrzyjmy się silnikami z biegami, obecnie przyjął się system 5/3 – 5 biegów do przodu i 3 biegi do tyłu. Proste tanie rozwiązanie ale często źle obsługiwane co prowadzi do szybkiego zużycia (popsucia). Instrukcja użytkowania przełącznika: Biegi (prędkości) włączać w kolejności numeracji. Najpierw bieg 1 a po trzech sekundach bieg następny i itd. Nie przeskakiwać o dwa biegi i więcej! Biegi wsteczne włączamy w ten sam sposób co biegi do przodu. Przełączanie w górę z pominięciem kolejności biegów, spowoduje wcześniejsze zużycie się przełącznika. Biegi w dół można przełączać pomijając biegi pośrednie, nawet bezpośrednio do punktu STOP (''0'') Przełącznik jest zespołem eksploatacyjnym i podlega przeglądowi lub konserwacji, żywotność jego jest uzależniona od sposobu i częstotliwości użytkowania. Raz w roku (lub po sezonie) należy sprawdzić poprawność styków dochodzących do przełącznika, jeśli przełącznik jest rozbieralny, to raz na dwa lata (lub po sezonie) przeprowadzić kontrolę styków i konserwację, wewnątrz przełącznika. Drugim systemem sterowania jest płynna regulacja obrotów – Maximizer, jest to rozwiązanie bardziej niezawodne i tolerujące nagłe przyśpieszanie. Maximizer: Jest to urządzenie elektroniczne które zastępuje standardowy mechaniczny przełącznik biegów typu 5 biegów do przodu i 3 biegi do tyłu. Regulacja obrotów z maximizerem odbywa się płynnie co daje nam możliwość ustawienia prędkości precyzyjnie. Regulacja z użyciem zwykłego przełącznika biegów ma tę podstawową wadę że przykładowo na 2biegu otrzymamy prędkość 2km/h a na 3biegu 3,5km/h, nie mamy możliwości uzyskać pośredniej prędkości co jest bardzo istotne przy trolingowaniu. Maximizer oprócz płynnej regulacji ma jeszcze jedną bardzo istotną zaletę – oszczędza prąd w akumulatorze (zwiększa zasięg łodzi w stosunku do silnika z standardową regulacją biegów 5/3), przykładowo: silnik z przełącznikiem 5/3 na biegu 3 uzyska 3,2km/h przy poborze prądu 22A, ten sam silnik z maximizerem przy tej samej prędkości pobierze prąd około 7A. W pływaniu na maksymalnej prędkości pobory są takie same, dane z naszego testu, silnik 55Lbs, łódź 3,2m/1,1m. Więcej informacji o maximizerach po kliknięciu w obrazek. Pływanie: Pływając łodzią wsłuchuj się w pracę silnika, naucz się jakie dźwięki wydaje, potrzebne to będzie do tzw oceny prawidłowego działania silnika. Jeśli zauważysz zmianę pracy silnika zatrzymaj silnik, i sprawdź czy w śrubę nie wkręciły się wodorosty, jeśli wszystko jest w porządku to uruchom ponownie, gdyby odgłosy były inne niż zawsze to wyjmij silnik, odkręć śrubę i sprawdź czy pod śrubą nie ma żyłki czy plecionki. Nawinięta żyłka czy plecionka na oś silnika to główne przyczyny awarii silników, przełączników i maximizerów (większe zużycie prądu). Koniec Pływania: Po zatrzymaniu łodzi nie wyjmuj silnika z wody! Odczekaj około 10min, w tym czasie woda odbierze nagromadzone ciepło z silnika i (elektroniki), uchroni to przed nadmiernym przegrzaniem (wydłuży żywotność silnika/modułu sterującego). Następnie odłącz silnik i zdemontuj z pawęży. Po zdemontowaniu złap silnik w połowie wysokości odczekaj około 10 sekund i odwróć go o 180 stopni (do góry nogami) na jakieś 10 sekund, zaobserwuj czy spod manetki biegów nie wydostaje się woda, wydostająca się woda oznacza że silnik stracił szczelność, brak szczelności oznacza że do uszczelniaczy silnika dostała się żyłka lub plecionka lub po prostu zużyły się uszczelniacze i trzeba je wymienić. Konserwacja przeglądy: Każdorazowo po zakończonym pływaniu wytrzyj silnik do sucha , po pływaniu w słonej wodzie silnik przemyj w wodzie z wodociągu, następnie wytrzyj do sucha, po całkowitym wyschnięciu zabezpiecz silnik preparatem silikonowym w sprayu przeznaczonym do czyszczenia i konserwacji silników. Konserwację zewnętrzną wykonujemy także po każdym sezonie, nanosimy preparat silikonowy na dół silnika i pozostawiamy bez wycierania, preparat pozostanie na powierzchni i stworzy film ochrony przed wilgocią, Pamiętaj o regularnych przeglądach silnika, najlepiej po sezonie, najpóźniej przed. Dlaczego po sezonie? Jeśli silnik nabrał wodę i zostawimy ją do wiosny to naprawa może być dużo bardziej kosztowna, większe straty (korozja, rdza). Drgania / Wibracje silnika: często otrzymuję pytania o drgania i wibracje silnika, ogólnie konstrukcja silników elektrycznych wygląda tak że silniki elektryczne posiadają cienką kolumnę która jest podparta tylko w dwóch miejscach na mocowaniu pawęży, dodatkowo nie pomaga to że są to tulejki z tworzywa sztucznego osadzone luźno by silnik dał się lekko skręcać. Silniki są dość pokaźnych mocy i posiadają duże obroty, dodatkowo średnice śrub są stosunkowo spore do całości mocowania co przekłada się na drgania i wibracje. Kiedy mamy się martwić wibracjami? jeśli wysunięty rumpel na maksimum drga w takim stopniu że skacze na bok po centymetrze w prawo i lewo, to nie jest dobrze! W takim przypadku musimy znaleźć przyczynę tego stanu, najpierw sprawdzamy czy głowica silnika z rumplem nie poluzowała się na mocowaniu z kolumną, jeśli jest dobrze to przechodzimy do kontroli silnika, odkręcamy śrubę i włączamy silnik w wodzie bez śruby, i przy tak uruchomionym silniku nie powinno być żadnych drgań, jeśli by występowały to jest problem z silnikiem i silnik należy przesłać do serwisu. Natomiast w przypadku prawidłowej pracy silnika, sprawdzamy klin śruby czy nie jest skrzywiony, skrzywiony klin ustawi śrubę pod kątem i drgania będą znaczne. Prosty klin oznacza że przechodzimy do sprawdzenia samej śruby, czy łopatki nie mają ubytków w postaci otarć, zawadzeń o dno czy kamienie. Jeśli śruba jest w stanie dobrym to musimy sprawdzić ją zakładając na oś silnika i po dokręceniu zestawu montażowego śruby powoli palcem na wyłączonym silniku obracamy ją dookoła i sprawdzamy czy obraca się osiowo względem obudowy silnika (czy nie posiada bić). Jeśli ten test przeszła dobrze to robimy sprawdzenie śruby już na płaszczyźnie płaskiej czy łopatki śruby są na tej samej wysokości od powierzchni, kładziemy śrubę płasko i dokładamy miarkę od powierzchni do zewnętrznej strony łopatki, ten wynik porównujemy z resztą łopatek. Śruby w silnikach elektrycznych są wykonane z tworzywa sztucznego, kompozytów itp. Dodatkowo może nastąpić taka sytuacja że przewoziliśmy silnik w bagażniku i coś nam przygniotło silnik, płat śruby i ona się nam odkształciła, a łopatka o innym kształcie będzie już wprowadzać zakłócenie w pracy silnika, szczególnie powinno się uważać na silniki z wieloma łopatkami, silnik położony na boku zawsze leży na jednej lub dwóch łopatkach, co przy dużej temperaturze jest powodem odkształcenia łopatki, łopatek. Jeszcze jest czasami problem ze złym odlewem śruby (brakiem wyważenia) ale są to małe niedoważenia znacząco nie wpływające na pracę silnika. Ogólnie silniki elektryczne powyżej mocy 35Lbs i powyżej biegu trzeciego mają tendencję do drgań. Zakładanie śruby, w otwór ośki silnika wsuwamy klin - ważne by klin wystawał z ośki po tyle samo z jednej co z drugiej strony! Nie może być takich sytuacji że klin z jednej strony wystaje milimetr czy dwa milimetry więcej niż z drugiej strony ośki! Nierówne wystawanie klina spowoduje że śruba po dokręceniu będzie się kręciła nierównomiernie - łopatki śruby będą falowały, co przełoży się na duże drgania całego silnika i drgania / burczenia na łodzi. Uwagi, Bezpieczeństwo: Zawsze przeczytaj i stosuj się do instrukcji danego wyrobu, porady te które zamieściłem pozwolą Państwu wydłużyć prawidłowe działanie silnika. Bezpiecznik: Zamontuj bezpiecznik na zasilaniu silnika, jest to bardzo ważne dla zabezpieczenia silnika, akumulatora, zdrowia. Zwarcie czy nagłe wpłynięcie w sieć rybacką, skały itp. może nawet spowodować pożar, czy wybuch akumulatora! Przed każdym wypłynięciem sprawdzaj przewody dochodzące do bezpiecznika, poluzowane / nadszarpnięte przewody w obudowie bezpiecznika powodują straty prądu i mogą doprowadzić do uszkodzenia obudowy bezpiecznika. Należy co pewien czas przeczyścić styki wazeliną w sprayu, zabezpieczy to przed korozją, obudowy bezpieczników topikowych nie są wodoodporne. Pamiętaj by mieć przy sobie zapasowe wkładki bezpiecznika, w razie jego przepalenia, sprawdź przyczynę i załóż nową wkładkę. Ponownie uruchom silnik i sprawdź czy prawidłowo pracuje. Uwaga!!! Wkręcenie się w silnik/śrubę żyłki, plecionki lub wpłynięcie w wodorosty na niskim biegu/prędkości, bezpiecznik nie chroni silnika czy układu sterującego przed uszkodzeniem. Podczas użytkowania silnika musimy wsłuchiwać się w jego pracę, jeśli nastąpi zmiana odgłosów pracy silnika to należy sprawdzić czy nie nastąpiła częściowa blokada wirnika. Przy niskiej prędkości obrotowej i małym poborze prądu, częściowa blokada obrotów powoduje zwiększenie się prądu/poboru z akumulatora, zwiększenie prądu nie jest na tyle wysokie by zadziałał bezpiecznik, ale wystarczy by przy dłuższym płynięciu spowodowało upalenie się układu sterującego, cewek oporowych, silnika. Zawsze zabieraj obowiązkowe wyposażenie ratunkowe! Zabierz także wiosła, telefon, apteczkę, czystą wodę do picia. Pamiętaj „Wszystko się w życiu psuje, nawet najlepsze małżeństwa” Przejdź do strony głównej